Premiera spektaklu „Policzalni” Anny Piotrowskiej odbyła się w trudnym humanitarnie okresie, gdy przez granicę polsko-białoruską docierali do nas uchodźcy wojenni z Jemenu czy Syrii, a Straż Graniczna stosując nielegalne push-backi wypychała „na linię granicy” zarówno dorosłych, jak i małe dzieci. To wtedy – z końcem września 2021 r. – wybuchła sprawa „dzieci z Michałowa”, które funkcjonariusze bezdusznie wywieźli do lasu…
Ta dramatyczna, nieludzka sytuacja wciąż zresztą trwa – do przygranicznej „strefy specjalnej” nie dociera pomoc humanitarna, pomoc medyczna ani swobodnie nie mogą w niej pracować dziennikarze, wywózki nadal trwają, w przygranicznych lasach wciąż ukrywają się uchodźcy z rozmaitych krajów (zazwyczaj muzułmańskich). Zmieniło się tylko to, że na granicy z Białorusią ruszyła, za grube miliony złotych, budowa zapory przed uchodźcami.
W równie trudnym momencie historycznym odbyły się kolejne pokazy wspólnej produkcji Teatru Rozbark z Bytomia i Teatru Tańca Zawirowania z Warszawy – to był już trzeci tydzień heroicznej obrony Ukrainy zaatakowanej zbrojnie przez Rosję, oraz moment, w którym do Polski uciekło już ponad 2 miliony uchodźców wojennych, głównie kobiet i dzieci. I choć ci uchodźcy (dla odmiany) zostali powitani z otwartymi ramionami w naszym kraju, przyjęci do prywatnych domów, to jednak w tle tych aktów dobroci, każdego dnia wojny otrzymywaliśmy informacje z frontu o łamiących wszelkie konwencje międzynarodowe atakach Rosjan na ludność cywilną, na szpitale, karetki, transporty z pomocą medyczną i żywnościową, samochody w korytarzach humanitarnych, na przedszkola, szkoły, domy spokojnej starości, itd.
18 marca 2022 r., gdy rozbrzmiały pierwsze dźwięki „Policzalnych” – choreografii zwracającej nam uwagę na to, w jaki sposób zlicza się wszystko od urodzin aż po śmierć – i widzowie zaczęli oglądać pierwszą „pogrzebową” scenę, w której tancerze wnoszą na ramionach „zwłoki” owinięte czarną folią, a następnie ustawiają się przy tym pakunku do zdjęcia, pod gruzami Teatru Dramatycznego w ukraińskim Mariupolu zbombardowanym przez Rosjan – mimo że przed budynkiem rozmieszczono dwa ogromne napisy „dzieci” – nadal uwięzionych było ponad tysiąc osób, a akcja ratunkowa nie mogła być prowadzona z powodu trwającego ostrzału.
Jakże to było wstrząsające przeżycie, gdy wiedząc o tym, że w innym teatrze pod gruzami ludzie czekają na ratunek, oglądaliśmy pracę teatralną o śmierci, o dyskryminacji, o wkładaniu ludzkich istnień w statystyczne tabele.
„Policzalni” nie są już tacy sami, jak w chwili premiery. Nie tylko z powodu tego nowego zewnętrznego kontekstu, ale także z powodu procesu rozwoju, w jakim ta choreografia się znajduje. Zmieniono między innymi scenę z wytykaniem palcami wyrzutka społecznego, a zastąpiono ją krzyczącą na niego całą grupą, swobodniej płyną także niektóre sceny zbiorowe. Wreszcie przemianie uległy ostatnie minuty tej choreografii – tancerze nie toną już w mroku, a my dzięki temu widzimy jak na dłoni każdy ich ruch. Obecne w tej scenie intensywne kolory (jedyne w całym spektaklu) zaczynają nabierać nowego znaczenia. Czy to symbol wyzwolenia? Radości? A może malutka kropla nadziei, którą Piotrowska chce jednak na koniec – tego dosyć ponurego w swym nastroju spektaklu – wlać w nasze serca…
Dodam, że także wykonawczo „Policzalnych” poprawiono się na lepsze. Tancerze byli o wiele swobodniejsi, bardziej ze sobą współpracowali, a momentami pozwalali sobie nawet na krótkie improwizacje.
Sandra Wilk
„Policzalni” Bytomski Teatr Tańca i Ruchu Rozbark i Teatr Tańca Zawirowania, choreografia i reżyseria: Anna Piotrowska, wykonanie: Joanna Brodniak, Kamil Bończyk, Stanisław Bulder, Ewa Noras, Alexey Torgunakov, Katarzyna Zioło, muzyka: Aleksandra Piotrowska, asystent: Łukasz Szleszyński, kreacja przestrzeni, kostiumu i scenografii: Anna Piotrowska, realizacja światła: Dastin Greczyło, Krzysztof Soszka, realizacja dźwięku: Jakub Ritter, produkcja: Bytomski Teatr Tańca i Ruchu Rozbark, Teatr Tańca Zawirowania, Fundacja Rozwoju Tańca_eferte, Centrum Teatru i Tańca w Warszawie, współprodukcja: Fundacja Scena Współczesna, koordynator produkcji: Wojciech Grudziński, premiera bytomska: 25.09.2021, Teatr Rozbark, Bytom, premiera warszawska: 30.09.2021, Centrum Teatru i Tańca w Warszawie, pokaz: Centrum Teatru Tańca w Warszawie, 18.03.2022
Historia niesiona na ramionach
