Poetyckie spojrzenie na mitologię

Poetyckie spojrzenie na mitologię
„Korzenie tańca” - hasło tegorocznego XIX Międzynarodowego Festiwalu Tańca Zawirowania tylko pozornie nie miało nic wspólnego z ostatnim spektaklem letniej edycji wydarzenia. W spektaklu „White Poplar” Circe (pokaz: 25 czerwca 2023 r., Centrum Teatru i Tańca Zawirowania) liczba mitologicznych i historycznych odniesień, które znaleźć można było we wstępnym omówieniu gruzińskiego przedstawienia mogła przyprawić o ból głowy. Ale może jednak warto od czasu do czasu zastanowić się nad mitologią?

Kto wie, że gruzińskie korzenie wywodzą się z korzeni greckich? Że kraj, obecnie zawieszony między Rosją a Turcją, przez długi okres swoich dziejów był nierozerwalnie związany z Grecją? Nagle, dzięki pracy w choreografii Maki Kiladze, znów powróciły imiona Persefony, Zeusa, Heraklesa, Hadesa czy Leuke. A zwłaszcza Kirke, czarodziejki, wróżbitki, córki Heliosa, patronki grupy tanecznej z Gruzji, która zaprezentowała się warszawskiej publiczności.

Tytułowa nazwa to określenie białej topoli euroazjatyckiej z klapowanymi liśćmi, które są białe od spodu i szarozielone od góry. Wedle mitologii biel uzyskała dzięki Herkulesowi, który po ukąszeniu przez jadowitego węża wyleczył się odtrutką sporządzoną z jej liści. Obie tancerki (Nino Khositashvili, Mariam Sakvarelidze) posługują się niezwykłym rekwizytem będącym pewną wariacją topolowego liścia, który w ich rękach zmienia kształt stając się piórem, wachlarzem, skrzydłami, a nawet… telefonem. I tu poczułam niezgodność opisu i zawartych w nim treści, które – wydawałoby się – miały być nam przekazane, a obrazem, jaki ukazywał się naszym oczom. Nie pomagał także wygłaszany przez Natalię Basilaia (twórczynię muzyki w przedstawieniu) tekst, niezrozumiały dla polskiego widza. Była to gruzińska poezja, ale o tym mogliśmy tylko przeczytać w programie. Jeśli nawet zakładamy, że spora część naszego (zwłaszcza młodszego) społeczeństwa włada jako tako angielskim, to w warunkach teatralnych deklamacje są tylko dźwiękiem, nie stają się dla widzów konkretnym przekazem.

Ruch, gesty, wykorzystanie rekwizytów, stroje – to wszystko było doprawdy piękne, ale spektakl nadal nie łączy mi się z przesłaniem, które chciała nam przekazać choreografka. Może jesteśmy zbyt oddaleni od kraju, którego historii w zasadzie nie znamy? Może to, co pokazały nam Gruzinki, miało głęboki sens, ale odczuwam pewien brak spójności między zamierzeniem, a wykonaniem. W cyklu festiwalowym twórcy przedstawień nie narzucali tam tak rozległych, a zarazem precyzyjnych odniesień, które zamykały nasze zmysły na to, co działo się na scenie. Na próżno oczekiwałam mitologii, w zamian otrzymałam telefon z liścia…

Nie można niczego zarzucić choreografii, choć była dla widzów nieco utrudniona oddaleniem od siebie przez długi czas tancerek, z których każda zajęta była innym działaniem. Można się było skupić na jednej, tracąc z pola widzenia drugą, przeżywając później zaskoczenie, gdy choreografia zbliżała je do siebie.

Wciąż jednak pozostaje wiele pytań: jeśli miała być to opowieść o mitycznym drzewie to czemu czerń i biel, a nie zieleń i biel; jeśli zaś tematem miała być śmierć i odrodzenie to czemu tak małe różnice między tancerkami? Bardzo chciałabym zrozumieć przedstawienie nie zagłębiając się w mitologię lub przeciwnie: za mało mitologii, jeśli miała to być historia Gruzji.

Rzadko zdarza się nam mieć kontakt z gruzińską sztuką, tańcem, poezją, warto pogłębiać takie kontakty i za to chwała organizatorom festiwalu, że mieliśmy okazję zapoznać się z zupełnie innym sposobem komunikacji z widzami. Chciałoby się więc zobaczyć więcej, aby móc ustalić, czy jest to jakiś styl preferowany przez Circe czy też jednostkowy koncept tego akurat przedstawienia.

Elżbieta Bisch, Brygada Tańca 2023

„White Poplar” Circe, choreografia: Maka Kiladze, wykonanie: Nino Khositashvili, Mariam Sakvarelidze, muzyka (na żywo): Natalia Basilaia, oświetlenie: Giorgi Tavshavadze, prapremiera: 25.06.2023, pokaz w ramach 19. Międzynarodowy Festiwal Tańca Zawirowania, pokaz: Centrum Teatru i Tańca Zawirowania, 25.06.2023