Wprowadzenie
W tym opracowaniu jako etiudy traktowane są spektakle trwające do 24 minut, jako spektakle średniometrażowe uznaje się prace trwające od 25 do 59 minut mogące być pokazywane w systemie podwójnego biletu, a za długometrażowe spektakle trwające 60 minut lub dłużej, czyli takie, które pozwalają samodzielnie zapełnić klasyczny wieczór teatralny.
Analiza warszawskich festiwali tańca w 2022 roku została przygotowana na podstawie dostępnych publicznie informacji organizatorów o ich prezentacjach. Poza danymi statystycznymi w opracowaniu tym zawarto także rys oceny artystycznej, stąd znaleźć tutaj można także fragmenty autorskich recenzji ze Strony Tańca – pierwszego w Polsce opiniotwórczego serwisu poświęconego warszawskim wydarzeniom tanecznym.
Festiwale w skrócie
W Warszawie od stycznia do grudnia 2022 odbyły się kolejne edycje sześciu festiwali tańca, wśród których znalazły się: 26. Międzynarodowy Festiwal Sztuk Performatywnych Rozdroże, 21. Międzynarodowy Festiwal Sztuki Tańca i Performansu Ciało/Umysł, 18. Międzynarodowy Festiwal Tańca Zawirowania, 4. Międzynarodowy Festiwal Sztuki Butoh Butohpolis, 2. International Movement Festival U:NEW. Odbył się także 13. Międzynarodowy Festiwal Tańca Warsaw CI Flow, który ze względu na swoją formułę opierającą się na warsztatach, a nie pokazach scenicznych, nie będzie w tym opracowaniu ujmowany w porównaniach z innymi festiwalami. Wśród wyżej wymienionych wydarzeń tylko jeden z organizatorów zdecydował się na realizację wersji hybrydowej (Butohpolis).
Festiwale - porównania wzajemne
Przyjrzyjmy się udziałowi poszczególnych festiwali w rynku.
Wykres nr 1. Udział poszczególnych organizatorów w rynku festiwalowym (z podziałem na rodzaj pokazów, jednak bez oznaczenia etiud tanecznych)
W obszarze spektakli polskich (o ile nie ujmujemy etiud) wszyscy organizatorzy zaproponowali podobną liczbę prezentacji i żaden z nich nie odbiega od reszty stawki.
W obszarze pokazów filmowych mamy za to nierównowagę. Dwa zapisy pełnowymiarowych spektakli pokazał Festiwal Butohpolis, który jako jedyny zdecydował się na wersję hybrydową (jeden spektakl emitowany był w teatrze, jeden online), a na jeden pełnowymiarowy spektakl filmowy zdecydował się Festiwal Ciało/Umysł (film emitowany był w teatrze). Z kolei U:NEW zaproponował aż 10 etiud filmowych dotyczących tańca (wszystkie emitowane w teatrze). Festiwal Rozdroże i Festiwal Zawirowania nie zdecydowały się na włączenie do swoich programów propozycji filmowych.
Wykres nr 2. Udział poszczególnych organizatorów w rynku festiwalowym (z podziałem na rodzaj pokazów z oznaczeniem etiud tanecznych)
Jedną z kluczowych zmiennych w ocenie efektywności festiwali jest więc stosunek liczby festiwalowych dni ze spektaklami wobec liczby spektakli/spektakli wideo – pozwala on wyeliminować błąd poznawczy płynący z suchego wyliczenia samych tytułów. Efekt takiego porównania widać na wykresie nr 3 - bez trudu można na nim zobaczyć, że warszawscy widzowie najwięcej czasu spędzili na Festiwalu Zawirowania (12 dni i 15 spektakli), następnie na Festiwalu Ciało/Umysł (5 dni i 7 spektakli), potem na Rozdrożu (4 dni, 4 spektakle) i dopiero później na Butohpolis i U:NEW (po 3 dni). Ten system porównań wskazuje także spektakle krótkometrażowe, nawet jeśli nie są one specjalnie oznaczane, bo jeśli w trzy dni organizator pokazuje aż 24 tytułów to po prostu nie mogą być to prace pełnowymiarowe.
Wykres nr 3. Porównanie liczby dni festiwalowych do liczby prezentacji.
Żadne wykresy ani porównania nie oddadzą też siły koncepcji festiwalu, staranności jego przygotowania, formuły realizacji, wartości merytorycznych (tu prym wiedzie Ciało/Umysł), choć potencjał dalszego rozwoju czy potencjał promocyjny (np. dla miasta) jest możliwy do określenia. Istotne w przypadku festiwali są także wartości edukacyjne, część organizatorów zorganizowała w tym obszarze swoje wydarzenia (Ciało/Umysł i Zawirowania zaproponowały warsztaty dla tancerzy z gwiazdami swoich imprez, Ciało/Umysł do festiwalu włączyło dużą międzynarodową konferencję naukową, serię podcastów i innych materiałów cyfrowych, a Zawirowania w ramach swojego wydarzenia zrealizowało trzecią edycję projektu wspierającego krytykę taneczną „Brygada Tańca” – projekt tworzony we współpracy ze Stroną Tańca). Tu warto wspomnieć o Międzynarodowym Festiwalu Tańca Warsaw CI Flow, który w całości poświęcony jest edukacji i opiera się na specjalnych zajęciach warsztatowych. Warsaw Ci Flow 2022 trwał siedem dni, każdego dnia od godz. 10 do 22 (w tym jeden dzień przeznaczony został tylko dla badaczy), a uzupełnieniem festiwalu był tygodniowy projekt performatywny site-specific (Sveta Bird i Daniel Dragoescu).
Warszawska oferta festiwalowa w 2022 roku
26. Międzynarodowy Festiwal Sztuk Performatywnych Rozdroże 2022
26. Międzynarodowy Festiwal Sztuk Performatywnych Rozdroże 2022 – ten festiwal prezentujący twórczość artystów działających na pograniczu sztuk performatywnych (tańca współczesnego i teatru) oraz sztuk wizualnych (instalacji, projekcji filmowych, projekcji cyfrowych) skupiony był na wizjach przyszłości. Jeden ze spektakli należy uznać za jeden z najciekawszych wydarzeń tanecznego sezonu w Warszawie – to propozycja studia fuse* z Włoch – prekursorów spektakularnych, interdyscyplinarnych widowisk wykorzystujących nowe media.
Spektakle odbywały się w Centrum Sztuki Współczesnej – Zamek Ujazdowski oraz w Teatrze Studio. Widzowie mieli możliwość uczestniczenia w rozmowach ze wszystkimi artystami festiwalu. Rozdroże miało też wyjątkowe rocznicowe spotkanie z kuratorem Januszem Markiem, poświęcone wszystkim dotychczasowym 25. edycjom tej imprezy.
Spektakle na scenie:
• „Dökk” fuse* (Włochy)
• „Drganie jednej struny” Teatr Dada von Bzdülöw z Gdańska i Zavod Mirabelka z Lublany (Polska/Słowenia)
• „Comfort Zone” Helena Ganjalyan (Polska) – dwa pokazy
Inne wydarzenia:
• Spotkanie poświęcone 25. edycjom festiwalu Rozdroże z udziałem Janusza Marka, kuratora wszystkich edycji festiwalu
Wykres nr 4. Liczba pokazów na Festiwalu Rozdroże z podziałem na rodzaje
Wykres nr 5. Wzajemny stosunek pokazów na Festiwalu Rozdroże
„Dökk” fuse* to wielki spektakl. Taki, który warto oglądać po kilka razy, by wyciągać z niego kolejne znaczenia, emocje i przemyślenia. Uczta dla zmysłów i umysłów. Ulga od dnia codziennego. Niezwykłe chwile, które będzie się wspominać przez lata. Aż żal, że na widowni Teatru Studio było tak mało przedstawicieli warszawskiego środowiska tańca – szczególnie tych zajmujących się tańcem konceptualnym (od tancerzy przez menedżerów, aż po sponsorów, mecenasów, grantodawców i producentów). Po zobaczeniu tworzonego przez trzy lata „Dökk” wszyscy zrozumieliby, że w Polsce przez najbliższą dekadę nie powstanie podobna mu praca. [fragment recenzji: „Wibracja wszechświata” Sandra Wilk, Strona Tańca]
***
Choć bohaterka „Comfort Zone” wyraźnie przechodzi różne przemiany, proces odkrywania swej tożsamości to nawet w zaskakującym wizualnie finale nie staje się postacią łatwą do zaakceptowania. Ona nie pasuje. Ona jest inna. Wciąż obca… Mało jest też w tym solowym spektaklu scen czysto tanecznych, jakby celowo jeszcze na tym polu zaplanowano dla nas dawkę niedosytu, niespełnienia oczekiwań. Wszystkie te elementy składają się na pracę nieoczywistą, obnażającą na pewnym poziomie to, gdzie w nas – widzach – przebiegają granice tolerancji, przyjmowania nieznanego, niezrozumiałego. To też praca o tym, jak mocno pojęcie „obcego” (czy w ogóle cała filozoficzno-społeczna formuła „obcego”) oraz lęku przed nim głęboko tkwią w naszej podświadomości. [fragment recenzji „W poszukiwaniu tożsamości" Sandra Wilk, Strona Tańca]
Wydarzenie: 26. Międzynarodowy Festiwal Sztuk Performatywnych Rozdroże 2022
Podtytuł: Spotkanie z Nieznanym. Spektakle artystów z Modeny, Lublany, Gdańska i Warszawy
Dyrektor artystyczny/kurator festiwalu: Janusz Marek
Organizatorzy: Fundacja Forte, U-jazdowski
Partnerzy: STUDIO teatrgaleria, Istituto Italiano di Cultura
21. Międzynarodowy Festiwal Sztuki Tańca i Performansu Ciało/Umysł 2022
21. Międzynarodowy Festiwal Sztuki Tańca i Performansu Ciało/Umysł odbył się w dniach 10.10-15.10.2022 w Warszawie. Festiwal realizowany przez Fundację Ciało/Umysł do programu pokazów spektakli także rozbudowaną serię wydarzeń towarzyszących podzielonych na trzy główne części: „Wolne słowa”, „Wolne tańce” i „Wolne myśli”. Realizował też swój, znany z poprzednich edycji, cyfrowy program e-Sceny. A przy spotkaniach z widzami i prezentacjach skupił się m.in. na rozmaitych ułatwieniach uzyskania pełnego dostępu do kultury przez osoby z niepełnosprawnością.
„Wolne słowa” zawierały ściśle związane z koncepcją tematyczną festiwalu internetowe podcasty. Były to „Polityka kulturalna w Brazylii: od tańca akademickiego po peryferie sceny” (03.10) oraz „Drugi oddech” (5.10).
„Wolne tańce” skupiały się na zajęciach ruchowych. Ich trzon stanowiły półgodzinne lekcje (rozgrzewki ruchowe) prowadzone przed spektaklami we foyer STUDIO teatrgaleria przez artystów występujących na festiwalu: Dianę Nepce (Portugalia), Dominika Więcka (Polska), Olgę Dukhovnaya (Ukraina/Francja). Do cyklu można też zaliczyć kilkudniowe warsztaty „Ruch i język” oraz „Sny i nieświadomość”, które odbyły się w Komuna/Warszawa.
„Wolne myśli” to rozmowy z niemal wszystkimi artystami występującymi na Ciało/Umysł na spotkaniach z publicznością. Widzowie festiwalu mogli uczestniczyć osobiście w tych spotkaniach, bądź obejrzeć ich wideo rejestracje publikowane następnego dnia w Internecie (projekt e-Scena). Rozmowy na żywo były tłumaczone na język migowy. Spotkania odbyły się z Maciej Kuźmiński Company (film „Every Minute Motherland”), Olgą Dukhovnaya („Swan Lake Solo”) i Anną Steller („Odbicia”), z Alice Ripoll i Cia REC („Lavagem”), z Dominikiem Więckiem („Café Müller”), z Renatą Piotrowską-Auffret („Uteri Migrantes”) i z Dianą Niepce („Anda, Diana”). W tym cyklu nie zaplanowano tylko rozmowy z twórcami międzynarodowego eksperymentalnego projektu performatywnego „World of Interiors”.
W części „Wolne myśli” w Instytucie Sztuki PAN odbyła się także międzynarodowa konferencja naukowa „Prawo (do) tańca - konteksty estetyczne, kulturowe i polityczne” (12.10).
Spektakle na scenie:
• „Lavagem” Cia REC (Brazylia)
• „Uteri Migrantes” Renata Piotrowska-Auffret (Polska)
• „Café Müller” Dominik Więcek (Polska)
• „Anda, Diana” Diana Niepce (Portugalia)
• „World of Interiors” Ana Borralho, João Galante (międzynarodowy)
Spektakle na scenie (etiudy):
w tym przypadku pokazy odbyły się we foyer
• „Swan Lake Solo” Olga Dukhovnaya (Ukraina/Francja)
• „Odbicia” Anna Steller (Polska)
Pokazy filmowe:
• „Every Minute Motherland” Maciej Kuźmiński Company
Wykres nr 6. Liczba pokazów na Festiwalu Ciało/Umysł z podziałem na rodzaje
Także w międzynarodowym projekcie – rodzaju instalacji performatywnej pt. „World of Interiors" Any Borralho i João Galante był accent ukraiński. Argentyński reżyser Rodrigo García, który udostępnił do tego pokazu swoje teksty pragnąc odnieść się do bieżących realiów geopolitycznych zaprosił do dyskusji choreografów z Polski i Ukrainy: Rafała Dziemidoka i Antona Ovchinnikova.
Wykres nr 7. Wzajemny stosunek pokazów na Festiwalu Ciało/Umysł
Gwiazdą festiwalu Ciało/Umysł był brazylijski zespół Cia REC. Cia REC to grupa artystów wywodzących się z faweli – brazylijskich dzielnic biedy. W 2007 roku brazylijska choreografka Alice Ripoll na zamówienie organizacji pozarządowej prowadziła zajęcia taneczne dla tworzących grupę hiphopową młodych ludzi z faweli Chácara do Céu w Rio de Janeiro. Po zakończeniu programu grupa kontynuowała te poszukiwania i po próbach w starym kościele powstała praca, która trafiła do programu „Panoramy” – jednego z największych festiwali tańca współczesnego w Brazylii. Obecnie spektakle Cia REC pokazywane są na całym świecie. W Teatrze Studio Cia REC wystawił spektakl „Lavagem”.
Konferencja naukowa „Prawo (do) tańca - konteksty estetyczne, kulturowe i polityczne” – program:
• Wykład performatywny: „Druga strona” Diana Niepce (Portugalia)
• „Co jest tańcem – legislacja widza/ki”prof. dr hab. Krystyna Duniec, Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk
• „Twórczość Alice Ripoll i współczesna scena tańca w Brazylii” prof. Maria Claudia Alves Guimarães Uniwersytet UNICAMP, Sao Paulo (Brazylia)
• „Parangoles: tańczące rzeźby w sztuce brazylijskiej lat 60. i zwrot ku odbiorcy” dr Agnieszka Sosnowska, Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk
• „Tańcz, opowiedz im wszystko… – losy tancerek żydowskich w czasach Zagłady” prof. dr hab. Małgorzata Leyko, Uniwersytet Łódzki
• „Taniec nowych rzeczywistości: piękna i bestia w czasach wojny” Anton Ovchinnikov (Ukraina)
• „Polityczny wymiar rosyjskiego baletu: ideologia, prezentacja siły, wytwarzanie społecznych różnic” Svetlana Ulanovskaya, badaczka niezależna, kuratorka (Białoruś)
• „Samotność poruszenia albo o polityczności chodzenia” prof. dr hab. Wojciech Klimczyk, Uniwersytet Jagielloński
• „Autonomia tańca – utopia i praktyka” – panel dyskusyjny. Uczestnicy: Wojtek Ziemilski (reżyser teatralny), Ramona Nagabczyńska (choreografka, tancerka), Joanna Leśnierowska (kuratorka), Alicja Müller (doktorantka UJ, krytyczka tańca), moderatorka: dr Joanna Szymajda (Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk)
Wybrane fragmenty recenzji dotyczących Festiwalu Ciało/Umysł 2022
Warszawski festiwal otworzył spektakl „Lavagem” Cie REC z Brazylii w reżyserii i choreografii Alice Ripoll. Stworzona w czerwcu 2021 r. praca w swym założeniu miała zmyć z nas rasistowskie stereotypy, artyści chcieli odrzucić historię kolonizacji Brazylii przez białych Portugalczyków (…) Były też tutaj sceny zagrane na wysokim C, świadczące o niebywałej wyobraźni twórców i te z pewnością zostaną zapamiętane na długo, np. symboliczne karmienie piersią (karmi mężczyzna) kończące się niespodziewanym hukiem, scena z wielką „meduzą” (…) „Lavagen” jest tak nietypowy, że można na wszelkie sposoby rozkładać go na czynniki pierwsze i zastanawiać się nad jego poszczególnymi i całościowymi znaczeniami. [fragment recenzji „Protesty i teorie. Podsumowanie spektakli zagranicznych festiwalu Ciało/Umysł 2022” Sandra Wilk, Strona Tańca]
***
Portugalska artystka Diana Niepce podczas tegorocznego Ciało/Umysł wystawiła spektakl „Anda, Diana” będący rodzajem autobiograficznego manifestu dotyczącego wyzwolenia siebie z własnego ciała i zaproponowania widzom zakwestionowanie tego, co uznajemy za estetyczną normę. [fragment recenzji „Protesty i teorie…” Sandra Wilk, Strona Tańca]
***
Natomiast „Swan Lake Solo” po pierwszym zaskoczeniu, którego wydawałoby się nic nie mogło już przebić, tylko rósł i rósł w swoją siłę. Nowoczesna interpretacja żywego pomnika klasyki baletowej, rosyjskiej klasyki baletowej, co ważne w obliczu wojny w Ukrainie, zaskakiwała na każdym kroku, bo Olga Dukhovnaya nie tylko przełożyła najbardziej rozpoznawalne momenty „Jeziora łabędziego” na jedną osobę, ale też zremiksowała pozycje baletowe na współczesną modłę i jeszcze zrobiła to do przetworzonej elektronicznie oryginalnej muzyki. [fragment recenzji „Protesty i teorie...” Sandra Wilk, Strona Tańca]
Wydarzenie: 21. Międzynarodowy Festiwal Sztuki Tańca i Performansu Ciało/Umysł 2022
Podtytuł: Wolno tańczyć
Dyrektor artystyczny/kurator festiwalu: Edyta Kozak
Organizator: Fundacja Ciało/Umysł
Partnerzy: STUDIO teatrgaleria, Komuna/Warszawa, British Council, Europe Beyond Access, Instytut Sztuki PAN, Institut Francais
18. Międzynarodowy Festiwal Tańca Zawirowania 2022
18. Międzynarodowy Festiwal Tańca Zawirowania 2022 odbył się w dwóch częściach, w dniach 22.06-30.06.2022 oraz 10.08 i 20.08-22.08 w Warszawie. Festiwal realizowany przez Fundację Scena Współczesna (Teatr Tańca Zawirowania oraz Centrum Teatru i Tańca w Warszawie) postawił w tym roku na innowacje pokazując spektakl z udziałem autonomicznych robotów (Ondřej Holba), spektakl plenerowy wykorzystujący technikę sztuki cyrkowej (Didier Theron Dance Company) czy prezentację sceniczną z użyciem technologii VR - rzeczywistości wirtualnej (Machol Shalem Dance House). Warto zwrócić także uwagę na wieczór koreański, w którym publiczność obejrzała trzy choreografie z azjatyckiego kraju, który nie leży w obszarze zainteresowań polskich kuratorów tańca, a także na fakt, że w związku z podziałem festiwalu na dwie części (czerwcową i sierpniową) organizator zaprosił do Warszawy dwie gwiazdy światowego formatu – Cia Daniel Abreu z Hiszpanii oraz Cullberg ze Szwecji. Wizyta Cullberg była najważniejszym pokazem tanecznym sezonu 2022 w stolicy.
Wszystkim pokazom towarzyszyły spotkania artystów z publicznością. Festiwal realizował też projekt wideo oraz – we współpracy ze Stroną Tańca – kolejną edycję projektu wsparcia krytyki tanecznej „Brygada Tańca”. W ramach wydarzeń towarzyszących odbyło się pięć warsztatów zagranicznych (Didier Theron - Francja, Daniel Abreu - Hiszpania, Nikolas Chatzivasileiadis i Christina Skoutela - Grecja, Seo Jeong Bin - Korea Południowa) i cztery warsztaty polskie (Michał Góral, Ilona Gumowska, Elwira Piorun, Beniamin Citkowski).
Spektakle na scenie:
• „Kepler 22” B'cause Dance Company
• „And who is useless now?” Ondřej Holba (Czechy)
• „Opowiedz nam o przyszłości” Teatr Tańca Zawirowania
• „Silence - Music of dance” Art Garage (Włochy)
• „Przesycone mgłą” Teatr Tańca Zawirowania
• „La desnudez” Cia Daniel Abreu (Hiszpania)
• „Hakuna Matata” Ferenc Feher (Węgry)
• „The Listeners” Cullberg (Szwecja)
• „VR Dance” Machol Shalem Dance House (Izrael) - prezentacja projektu z użyciem rzeczywistości wirtualnej
Spektakle na scenie (etiudy):
• „There was no room for food” Pydance (Korea Południowa)
• „Flint” Pydance (Korea Południowa)
• „Traveling” Designare Movement (Korea Południowa)
Spektakle plenerowe:
• „La grande phrase” Didier Theron Dance Company (Francja)
• „Wężowe boginie” Teatr Tańca Zawirowania i Dance Days Chania (Polska/Grecja)
• „One” Teatr Tańca Zawirowania i Art Garage (Polska/Włochy)
Wykres nr 8. Liczba pokazów na Festiwalu Zawirowania z podziałem na rodzaje
Zespół Daniela Abreu zrealizował ponad trzydzieści spektakli i regularnie zapraszany jest do różnych krajów Europy, Ameryki i Azji. Jego spektakle prezentowane były m.in. na Circuito de Red de Teatros Alternativas cztery lata z rzędu, dwa razy na Aerowaves (2009 i 2011). Sam zaś Abreu uznawany jest za jednego z najważniejszych twórców tańca współczesnego w Hiszpanii. W warszawskim Teatrze Studio Cie Daniel Abreu wystawił spektakl „La desnudez”.
Cullberg (d. Cullberg Ballet) to wiodący zespół tańca współczesnego ze Szwecji, który wniósł istotny wkład w historię tej sztuki na świecie i rozwój sztuk scenicznych. Do dziś swoje spektakle prezentuje na całym świecie. Cullberg współpracuje z wieloma choreografami i artystami (obecnie w skład zespołu wchodzi 17 tancerzy, a prawie każdy jest innej narodowości). Cullberg Ballet założony został w 1967 roku przez Birgit Cullberg przy wsparciu Riksteatern, narodowego teatru objazdowego Szwecji; dziś dyrektorami Cullberg są Gabriel Smeets i Stina Dahlström. W warszawskim teatrze Studio Cullberg wystawił spektakl „The Listeners”.
Wykres nr 9. Wzajemny stosunek pokazów na Festiwalu Zawirowania
Wybrane fragmenty recenzji dotyczących Festiwalu Zawirowania 2022
Choć w „La Desnudez” („Nagość”) wystąpili jedynie trzej wykonawcy: taneczna para Dácil González i Daniel Abreu oraz muzyk, grający na żywo na tubie, Hugo Portas to na dużej scenie Teatru Studio nie czuć było pustki. Choreografia, dzięki swojej kompozycji i scenografii (...) wręcz tworzyła wrażenie pracy monumentalnej, szczególnie w drugiej części, gdy tancerze przeszli z formy zamkniętej w otwartą, z czarnej w białą, ze śmierci w życie. Już nie trzeba było wtedy szukać detalu w delikatnych ruchach performerów, a wręcz przeciwnie – tancerze zmusili nas do szerokiego spojrzenia na nich samych i na całą scenę, na której śmiało i dynamicznie się poruszali, wykonując skoki, scenę konfliktu, akty zbliżania się i oddalania od siebie. [fragment recenzji „Na granicy” Sandra Wilk, Strona Tańca]
***
Wydaje się, choć każdy to oceni sam, że „The Listeners” to rodzaj precyzyjnie wymyślonej i dramaturgicznie poprowadzonej zagadki, w którą wciągany jest widz. Widz, który musi wybrać własną drogę odbioru i rozumienia tej pracy – może oddać się tylko percepcji zmysłów, może doszukiwać się konceptu zależności śpiewu i dźwięku z gestami, nawiązać nić emocjonalną z tancerzami, skupić się na tym, co sam czuje, co przeżywa i dlaczego przeżywa. Czy doświadczenie, jakie zapewnił nam Cullberg zostanie w nas na dłużej? (...) Czy będziemy o tym rozmawiać, kłócić się, wspominać? Tylko teraz czy także po latach? Zagadka nie jest rozwiązana, dalej trwa… Pewnym natomiast jest to, że propozycja Söderberg wymyka się klasycznym definicjom – jest realizacją naprawdę oryginalnej artystycznej drogi, na jaką zdecydowała się ta artystka i od wielu lat ją konsekwentnie wciela w czyn. [fragment recenzji „Między dźwiękiem a widzem...” Sandra Wilk, Strona Tańca]
Wydarzenie: 18. Międzynarodowy Festiwal Tańca Zawirowania 2022
Podtytuł: Przyszłość i komunikacja
Dyrektor artystyczny/kurator: Włodzimierz Kaczkowski, Elwira Piorun
Organizator: Fundacja Scena Współczesna
Współorganizator: Centrum Teatru i Tańca w Warszawie
Partnerzy: Czeskie Centrum Warszawa, Instytut Liszta, STUDIO teatrgaleria, B'cause Dance Company
13. Międzynarodowy Festiwal Tańca Warsaw CI Flow 2022
13. Międzynarodowy Festiwal Tańca Warsaw CI Flow 2022 odbywał się w dniach 8.07-13.07 w Mazowieckim Instytucie Kultury, a niektóre jego działania realizowane były w Ogrodzie Krasińskich. W formule bezpłatnej realizowano program warsztatów ruchowych dla najmłodszych „Kontaktuj z dzieckiem” oraz performatywny pokaz pracy (13.07), działania site-specific i performance nauczycieli.
Warsaw CI Flow to festiwal opierający się na warsztatach kontakt improwizacji. Wśród zaproszonych nauczycieli i artystów w 2022 roku znaleźli się: Mirva Mäkinen (Finlandia), Antoine Ragot (Francja/Niemcy), Iwona Olszowska (Polska), Paweł Kinior (Polska), Edo Ceder (Izrael), Nica Portavia (Włochy), Filip Wencki (Polska/Niemcy), Michał Ratajski (Polska), Magdalena Brzozowska (Polska), Paweł Kubiak (Polska), Hanna Jurczak (Polska), Tomasz Kowalski (Polska), Colleen Bartley (Wielka Brytania), Zuzanna Bukowski (Polska/Niemcy), Klara Łucznik (Polska/Wielka Brytania), Paulina Święcańska (Polska), Sveta Bird (Ukraina), Daniel Dragoescu (Rumunia), Ksenia Opria (Ukraina/Polska), Julian Zubek (Polska), Ewa Szubstarska (Polska/Izrael), Nita Little (USA), Ivanna Smolyana (Ukraina). Łącznie w Warszawie gościło 23 nauczycieli, z których 14 pochodzi z zagranicy lub pracuje poza Polską.
Festiwal zaprosił także muzyków-improwizatorów: Kasię Tekielską, Macieja Remiszewskiego i Phao Sanato.
Edukacyjnym wydarzeniem był „Dzień badaczy”, podczas którego prowadzący proponowali spojrzenie na kontakt improwizację jako na sytuację laboratoryjną stwarzającą możliwości badania podstaw więzi międzyludzkich. Program objął: Wykład wprowadzający (dr Nita Little) pt. „Właściwe relacje: dotykając relacji”, warsztaty „Miniwprowadzenie do PRISMA” i „Właściwe relacje: co wnosimy do dotyku” oraz dyskusję na temat metod badania zjawisk społecznych poprzez taniec/sztuki performatywne. Prowadzącymi warsztaty byli: dr Julian Zubek, pracownik naukowy Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, członek Human Interactivity and Language Lab prowadzący badania z pogranicza psycholingwistyki i sztucznej inteligencji, dr Klara Łucznik, badaczka w Szkole Psychologii na Uniwersytecie w Plymouth (Wielka Brytania). Zorganizowano także odbywający się w dniach 15.07-21.07 projekt performatywny site-specific (prowadzący: Sveta Bird i Daniel Dragonescu).
Warsztaty festiwalowe:
* Axis Sylabus w KI - Antoine Ragot
* Warstwy kontaktu - Nica Portavia
* Projekt performatywny - Edo Ceder
* BMC w kontakcie - Iwona Olszowska/Paweł Konior
* KI - ciało i ziemia - Mirva Makinen
* Rytm bezruchu - Sveta Bird/Daniel Draguescu
* Kontakt z dzieckiem - Magda Lechowicz i Maja
* Odwaga Lab KI - Ivonna Smolyana
* Manipulacja jako narzędzie tworzenia - Michał Ratajski
* Trio - Ksenia Opria
* Więcej niż dwoje - Klara Łucznik
* I-Go_System - Michał Ratajski
* Moving me, moving you - Zuzanna Bukowski
* Nowy kontakt - Filip Wencki
* Przyjemność projektowania zmian - Ewa Szubstarska
* Poszukiwanie różnych dróg - Paweł Kubiak
* Warsztaty site-specific - Tomasz Jimmy Kowalski
Inne wydarzenia:
* Wymiana: X do jednej
* Przestrzeń otwarta
* Koło dyskusyjne: przyszłość KI
* Rozmowy o tańcu
Jamy festiwalowe:
* Jam otwarcia (muzyka: Katarzyna Tekielska)
* Jam wizualny - Hanna Jurczak
* Jam performatywny - Edo Ceder (muzyka: Maciej Remiszewski)
* Jam uważny
* Jam z elementami zamkniętych oczu - Paulina Święcańska i Zuzanna Bukowski
* Pokaz nauczycieli i jam (muzyka: Phao Sanato)
Główne ścieżki dla uczestników:
* Ścieżki somatyczne - intensywne warsztaty eksplorujące jak różne tradycje edukacji somatycznej (BMC, Axis Syllabus) mogą wspierać technikę ruchu i tańczenia w kontakcie.
* Ścieżki performatywne - propozycja dla osób zainteresowanych perfomatywnym wymiarem KI. Ścieżka dedykowana osobom z doświadczeniem w tańcu, zainteresowanych twórczą pracą w grupie i w relacji z widzem.
* Lekcje KI - Intensywne trzydniowe warsztaty, niektóre otwarte dla wszystkich, inne skierowane do osób z większym doświadczeniem.
Wykres nr 10. Liczba pokazów/warsztatów na Warsaw CI Flow z podziałem na rodzaje
Wydarzenie: 13. Międzynarodowy Festiwal Tańca Warsaw CI Flow 2022
Podtytuł: -
Dyrektor artystyczny/kurator festiwalu: Paulina Święcańska oraz Zuzanna Bukowski, Klara Łucznik i Collen Bartley (wystawa)
Organizator: Fundacja Artystyczna PERFORM
Współorganizatorzy: -
Partnerzy: Mazowiecki Instytut Kultury, Centralna Scena Tańca w Warszawie
4. Międzynarodowy Festiwal Sztuki Butoh Butohpolis 2022
4. Międzynarodowy Festiwal Sztuki Butoh Butohpolis 2022 odbył się w dniach 22.04-24.04 w Warszawie. Festiwal co roku prezentuje butoh z wybranych kręgów kulturowych, w 2022 roku zajął się m.in. Afryką i Ameryką Południową. Ponadto, ze względu na to, że butoh nie boi się dotykać mrocznej strony rzeczywistości, tegoroczny uliczny Butoh Flash Mob został poświęcony ofiarom wojen, ludziom, którzy zginęli i ludziom, którzy zostali zmuszeni do opuszczenia swoich domów, szukającym nowego schronienia.
Pokazy odbywały się w Teatrze Akt, w przestrzeni miejskiej i Internecie (bo Butohpolis był jedynym warszawskim festiwalem tańca, który w sezonie 2022 zdecydował się na realizację w wersji hybrydowej sceniczno-cyfrowej). Warto przy tej okazji zwrócić uwagę na fakt, że jeden z filmów pokazywanych w sieci nie był emitowany poprzez media społecznościowe organizatora (tj. na fanpage’u czy autorskim kanale na YouTube), a znalazł się w ofercie platformy filmowo-streamingowej VOD Warszawa.
Wszystkie wydarzenia były bezpłatne.
Spektakle na scenie:
• „Przyjdę jutro, choć nie znam godziny” Marek Kowalski & Robert Jędrzejewski (Polska)
• „W cieniach mroku: powstanie ducha” Tebby W.T. Ramasike (RPA)
• „Święta wiosna” Sylwia Hanff/Teatr Limen Butoh (Polska)
• Krzysztof Leon Dziemaszkiewicz (Polska/Niemcy)
Spektakle plenerowe:
• „Goście” – Teatr Limen Butoh - Butoh Flash Mob w przestrzeni publicznej
Filmy:
• „Xibalbá” Compañía Ruta De La Memoria (Chile) - film na platformie VOD Warszawa
• „ButoHouse” Bêka & Lemoine (Francja/Włochy) - film wyświetlany w teatrze
Wykres nr 11. Liczba pokazów na Festiwalu Butohpolis z podziałem na rodzaje
Gwiazdą festiwalu był duet Bêka & Lemoine i choć mogliśmy twórczość tej pary poznać jedynie zdalnie, to i tak należy uznać to za warte uwagi artystyczne wydarzenie.
„Ila Bêka i Louise Lemoine od prawie 20 lat wyróżniają się na międzynarodowej scenie architektury dzięki pracy filmowej znanej z innowacyjnego charakteru oraz subtelnego i nieco uszczypliwego humoru, który przełamuje tradycyjną reprezentację współczesnej architektury, stawiając na pierwszym miejscu jej zastosowanie i ludzi. Tworzą projekt, który przekracza granice gatunków, stawiając się na obrzeżach sztuki dokumentalnej i wideo, w wyjątkowym i mocno indywidualnym stylu. (…) Przedstawiane przez „The New York Times” jako „postaci kultowe w europejskim świecie architektury”, prace Bêki & Lemoine zostały powszechnie uznane za nową formę krytyki”.
Włosko-francuski duet zdobył wiele międzynarodowych nagród, a wszystkie dzieła Bêka & Lemoine zostały zakupione w 2016 r. przez Museum of Modern Art (MoMA) w Nowym Jorku do stałej kolekcji.
Wykres nr 12. Wzajemny stosunek pokazów na Festiwalu Butohpolis
Wybrane fragmenty recenzji dotyczących Festiwalu Butohpolis 2022
Dzięki 4. Międzynarodowemu Festiwalu Sztuki Butoh „Butohpolis” mieliśmy okazję pierwszy raz zobaczyć Compañía Ruta de la Memoria z Chile. (…) Zacznijmy od tego, że dla osób nieśledzących na co dzień międzynarodowej sceny tańca butoh była to niemała gratka, wszak Natalia Cuella jest organizatorką FIBUTOH, znanego Międzynarodowego Festiwalu Butoh w Chile, w swojej pracy artystycznej nawiązuje do technik Jerzego Grotowskiego, a technik butoh uczyła się m.in. u Makiko Tominaga czy Minako Seki – jej bazą jest więc swoisty miks inspiracji ze Wschodu i Zachodu. Pracująca w Santiago aktorka i tancerka stworzyła w swoim zespole własną poetykę oraz wyraźne kierunki poruszanych tematów, bo Compañía Ruta De La Memoria sięga do rozmaitych tematów kulturowych dotyczących pamięci, mitów, zajmuje się również problematyką gender (świadomości płci), praw człowieka, a nawet polityką.
„Xibalba” zaczyna się od solowej sceny z postacią szamana, w której kluczowym elementem nie jest nawet ruch, a dźwięk i oddech. Muzycznie cały spektakl opiera się na brzmieniach nawiązujących do modlitw mnichów tybetańskich, sufitów czy pieśni Aborygenów a także innych kultur, które kojarzą nam się z mistycyzmem. Performer przechodzi przemianę, być może nawet wpada w swoisty trans, widać to w scenach, w których jego ciało tonie w czerwonym niczym krew świetle, a on sam pochyla się ku ziemi, by wykorzystać jej pył do swoich tajemniczych rytuałów. [fragment recenzji „Droga w nieznane” Sandra Wilk, Strona Tańca]
Wydarzenie: 4. Międzynarodowy Festiwal Sztuki Butoh Butohpolis 2022
Podtytuł: -
Dyrektor artystyczny/kurator festiwalu: Sylwia Hanff
Organizator: Stowarzyszenie Akademia Umiejętności Społecznych
Współorganizatorzy: Limen Butoh
Partnerzy: Teatr Akt
2. International Movement Festival U:NEW 2022
2. International Movement Festival U:NEW 2022. Najmłodszy festiwal taneczny w Warszawie pod hasłem „Viral Visions” odbywał się w dniach 29.09 – 2.10.2022. W programie znalazły się przede wszystkim etiudy taneczne, filmy krótkometrażowe i kilka spektakli średniometrażowych artystów i artystek z Polski, Włoch, Ukrainy, USA, Francji, Meksyku, Białorusi, Austrii i Słowacji. W Warszawie pokazano m.in. włoski zespół z Palermo – Zappulla DMN Company ze spektaklem „Cudna wizja (Wunderkammer)” czy premierę „Czarny ból” w choreografii Iryny Kupriinovej (Polska/Ukraina).
Tematyka wydarzenia związana była z ekologią, prawami człowieka, równości płci, tożsamości kulturowej i tolerancji. Program zawierał konferencję performatywną „Viral Visions: Kim jesteście? Gdzie jesteście? zawierającą spektakle, filmy, warsztaty taneczne i dyskusje, wieczór „Her Move” dotykający tematyki choreografii kobiet w tańcu oraz „Fale Tańca – Viral Visions”, czyli kolejną edycję Nocy Tańca.
Wydarzenia U:NEW odbywały się w Instytucie Teatralnym, Centrum Promocji Kultury Praga Południe oraz w nowym miejscu na mapie kulturalnej Warszawy, jakim jest Terminal Kultury Gocław. Wstęp na dwa z trzech wieczorów festiwalu był bezpłatny.
Spektakle na scenie (etiudy):
• „Z ust” Sylwia Nosarzewska (Polska)
• „Warsaw Fall” Idalia Roberta Kurowska (Polska)
• „Not the Same” Karina Szutko, Zoe Marston (Polska/USA) – dwa pokazy
• „Dokąd” Diana Sznek, Małgorzata Bartecka (Polska)
• „Będziemy tak rozmawiać” Klara Florek (Polska)
• „This Nocturne is kind of a prelude to empathy”, chor. Ola Komarnicka (Polska)
• „Under” Tomasz Domański, Justyna Gul, Małgorzata Skibińska (Polska)
• „Czarny ból”, chor. Iryna Kupriianova (Polska/Ukraina)
• „All Starts Now” Zespół New Folk (Polska)
Spektakle na scenie (średniometrażowe):
• „Extinction: REplay” – rework 2022, HOTELOKO movement makers (Polska)
• „Kalia. Sny” – Teatr w międzyczasie (Polska)
• „Extinction: REplay” – rework 2022” HOTELOKO movement makers (Polska)
• „Cudna wizja” („Wunderkammer”) Zappulla DMN Company (Palermo/Sycylia)
Filmy (krótkometrażowe):
• „They Feel Like Home” Body Architects (Austria/Słowacja) – dwa pokazy
• „Tic Tac… Petit Bleue Point” Audrey Desbois & Yahnn Owen (Francja/Meksyk) – dwa pokazy
• „SOLO” TREMORS Dance Company (Białoruś)
• „Porusz mną/Move me” Współ_Pracownia (Polska)
• Wybór filmów „Viral Visions”: „IMPROVISTATION EMERGENCY” Safwan Sejouk, La Galerie Chorégraphique (Francja)
• „Desmia X” Alicja Miszczor, Piotr Werewka (Polska)
• „FALLING FREE” Jakub Wittchen, Natalia Wilk (Polska) – dwa pokazy
• „Dzień dobre łóżko” (pierwsza cześć z cyklu „Sztuka użytkowa”) Magdalena Widłak (Polska)
Wykres nr 13. Liczba pokazów na Festiwalu U:NEW z podziałem na rodzaje
U:NEW to wieczory z etiudami tanecznymi i spektaklami średniometrażowymi oraz liczne pokazy tanecznych etiud filmowych. Jak pisze organizator „U:NEW Festival to przepływ akcji, które dotykają naszej tożsamości. To zbiór obrazów, muzycznych i ruchowych pocztówek, które prezentują dynamiczne w ostatnich latach zmiany socjologiczne i filozoficzne naszej rzeczywistości. To próba zrozumienia szybkości rozwijających się technologii i znalezienia swojego miejsca w tej nowej przestrzeni”.
Wykres nr 14. Wzajemny stosunek pokazów na Festiwalu U:NEW
Wydarzenie: 2. International Movement Festival U:NEW 2022
Podtytuł: Viral Visions
Dyrektor artystyczny/kurator festiwalu: Agata Życzkowska
Organizator: Fundacja Rozwoju Teatru NOWA FALA i HOTELOKO movement makers
Współorganizatorzy: -
Partnerzy: Instytut Teatralny im. Z. Raszewskiego, Centrum Promocji Kultury Praga Południe: Terminal Kultury Gocław
Nota wydawnicza
Wydawnictwo elektroniczne Centrum Teatru i Tańca w Warszawie, Warszawa 2022
Przygotowanie raportu: Sandra Wilk na zlecenie Fundacji Scena Współczesna
Autorzy zdjęć: WILK, materiały promocyjne (fuse*), materiały dokumentacyjne
Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie w całości lub we fragmentach oraz jakiekolwiek dalsze udostępnianie wymaga uzyskania odpowiednich zgód.
O analizie
Analiza warszawskich festiwali tańca w 2022 roku została przygotowana na podstawie dostępnych publicznie informacji organizatorów o ich prezentacjach. Poza danymi statystycznymi w opracowaniu tym zawarto także rys oceny artystycznej, stąd znaleźć tutaj można także fragmenty autorskich recenzji ze Strony Tańca – pierwszego w Polsce opiniotwórczego serwisu poświęconego warszawskim wydarzeniom tanecznym.
W tym opracowaniu jako etiudy traktowane są spektakle trwające do 24 minut, jako spektakle średniometrażowe uznaje się prace trwające od 25 do 59 minut mogące być pokazywane w systemie podwójnego biletu, a za długometrażowe spektakle trwające 60 minut lub dłużej, czyli takie, które pozwalają samodzielnie zapełnić klasyczny wieczór teatralny.
Nota wydawnicza
Wydawnictwo elektroniczne Centrum Teatru i Tańca w Warszawie, Warszawa 2022
Przygotowanie raportu: Sandra Wilk na zlecenie Fundacji Scena Współczesna
Autorzy zdjęć: WILK, materiały promocyjne (fuse*), materiały dokumentacyjne
Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie w całości lub we fragmentach oraz jakiekolwiek dalsze udostępnianie wymaga uzyskania odpowiednich zgód.
Opisywane wydarzenia
Festiwal Rozdroże 2022
Festiwal Ciało/Umysł 2022
Festiwal Zawirowania 2022
Festiwal Warsaw CI Flow 2022
Festiwal Butohpolis 2022
Festiwal U:NEW 2022
